بحران آب در ایران
حداقل دو سال بود که ایران درگیر بحران آب نبود. بارندگیها بخشی از مشکلات را حل کرده و این بحران موقتا از لیست چالشهای اصلی خط خورده بود. اما حالا گزارشهای جدید میگوید ایران امسال درگیر یک خشکسالی شدید میشود و حتی میگویند در شمال ایران هم امکان کشت برنج کم شده است!
ظاهرا بحران آب (که بارشهایِ دو سال اخیر موجب شده بود فراموشش کنیم) دوباره قرار است به صورت ما سیلی بزند. دادههایِ یک مقاله علمی کاملا جدید که در مجله معتبر و مشهور «نیچر» منتشر شده، نشان میدهد ایرانیها در بازه زمانی سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ میلادی، معادل ۲ برابر مساحت دریاچه ارومیه در پرآبترینِ حالت آن، آب از زیرِ زمین بیرون کشیدهاند.
برآوردهای علمی نشان میدهند که حدود ۸۵ درصد از منابع آبی که در منطقه خاورمیانه مورد استفاده قرار میگیرند، در بخش کشاورزی به مصرف میرسند. به این ترتیب، واضح است که دستکم در این منطقه از جهان، میان برداشت از منابع آب و امنیت غذایی، درهمتنیدگیِ گستردهای وجود دارد و وارد بحران آب شده است.
این اما در حالی است در میان کشورهای منطقه، وضعیت بحران آب در ایران، در زمره بدترینها قرار دارد و حالا دوباره به یک نگرانیِ فوری بدل شده است. در دو سال اخیر، میزان بارندگیها در سراسر کشور اندکی از میانگین بلندمدت بالاتر بود. از آن سو، سیلابهایِ بهار ۱۳۹۸ (که به گفته حسن روحانی، رییسجمهور، حدود ۵۰۰ میلیارد مترمکعب بارش در کشور را به دنبال داشت) این توهم را ایجاد کرد که «ترسالی» برگشته است.
این در حالی است که ایران به تنهایی حدود ۳۴ درصد از تمامِ مصرفِ آب در منطقه خاورمیانه را به خود اختصاص میدهد و ۶۰ درصد از نیاز ایران به آب هم از سفرههایِ آبِ زیرزمینی تامین میشود. تکاندهندهتر اینکه میزان برداشت از این منابع آب زیرزمینی در ایران، ۳ برابر سریعتر از میزان بازیابیِ این منابع است.
دادههای نگرانکننده از تخلیه منابع آب زیرزمینی در ایران(بحران آب)
واقعیتِ علمی اما این است که نه تنها «ترسالی» وجود ندارد، که تغییراتِ اقلیمی در ایران و بسیاری نقاط جهان در واقع بلندمدتتر از چرخههایِ خشکسالی-ترسالی هستند. فراتر از این، دستاندازیِ حیرتانگیز ما به سفرههایِ آب زیرزمینی در دهههای اخیر، وضعیتی به مراتب نگرانکنندهتر از عدمِ بارش نزولات جوی را هم بر سر ایران آوار کرده است.
ایران در فاصله سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ میلادی، حدود ۷۴ کیلومتر مکعب از آبهای زیرزمینی خود را استخراج کرده است. هر کیلومتر مکعب آب، معادل ۱ تریلیون لیتر آب است و ۷۴ کیلومتر مکعب، معادل ۷۴ تریلیون لیتر آب، عددی که ۱۲ صفر دارد
.
دادههای این مقاله، با استفاده از اطلاعاتِ در دسترس در مورد ۳۰ حوضه آبریز (Drainage basin) و ۴۷۸ زیر-حوضه آبریز در ایران به دست آمده است. نویسندگان مقاله، تاثیر عوامل طبیعی و انسانی بر تغییرات ذخایر آب در این حوضههای آبریز را در فاصله سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ میلادی بررسی کردهاند و به این نتیجه رسیدهاند که میزان کاهش منابع آبی در این حوضهها، در این فاصله زمانی به حدود ۷۴ کیلومتر مکعب میرسد.
خواندن این مقاله ترسناک است! / بحران آب، ایران را بلعید؟
حداقل دو سال بود که ایران درگیر بحران آب نبود. بارندگیها بخشی از مشکلات را حل کرده و این بحران موقتا از لیست چالشهای اصلی خط خورده بود. اما حالا گزارشهای جدید میگوید ایران امسال درگیر یک خشکسالی شدید میشود و حتی میگویند در شمال ایران هم امکان کشت برنج کم شده است!
به گزارش تجارتنیوز، ظاهرا بحران آب (که بارشهایِ دو سال اخیر موجب شده بود فراموشش کنیم) دوباره قرار است به صورت ما سیلی بزند. دادههایِ یک مقاله علمی کاملا جدید که در مجله معتبر و مشهور «نیچر» منتشر شده، نشان میدهد ایرانیها در بازه زمانی سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ میلادی، معادل ۲ برابر مساحت دریاچه ارومیه در پرآبترینِ حالت آن، آب از زیرِ زمین بیرون کشیدهاند.
برآوردهای علمی نشان میدهند که حدود ۸۵ درصد از منابع آبی که در منطقه خاورمیانه مورد استفاده قرار میگیرند، در بخش کشاورزی به مصرف میرسند. به این ترتیب، واضح است که دستکم در این منطقه از جهان، میان برداشت از منابع آب و امنیت غذایی، درهمتنیدگیِ گستردهای وجود دارد.
این اما در حالی است در میان کشورهای منطقه، وضعیت بحران آب در ایران، در زمره بدترینها قرار دارد و حالا دوباره به یک نگرانیِ فوری بدل شده است. در دو سال اخیر، میزان بارندگیها در سراسر کشور اندکی از میانگین بلندمدت بالاتر بود. از آن سو، سیلابهایِ بهار ۱۳۹۸ (که به گفته حسن روحانی، رییسجمهور، حدود ۵۰۰ میلیارد مترمکعب بارش در کشور را به دنبال داشت) این توهم را ایجاد کرد که «ترسالی» برگشته است.
این در حالی است که ایران به تنهایی حدود ۳۴ درصد از تمامِ مصرفِ آب در منطقه خاورمیانه را به خود اختصاص میدهد و ۶۰ درصد از نیاز ایران به آب هم از سفرههایِ آبِ زیرزمینی تامین میشود. تکاندهندهتر اینکه میزان برداشت از این منابع آب زیرزمینی در ایران، ۳ برابر سریعتر از میزان بازیابیِ این منابع است.
دادههای نگرانکننده از تخلیه منابع آب زیرزمینی در ایران(بحران آب)

ایران در فاصله سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ میلادی، حدود ۷۴ کیلومتر مکعب از آبهای زیرزمینی خود را استخراج کرده است. هر کیلومتر مکعب آب، معادل ۱ تریلیون لیتر آب است و ۷۴ کیلومتر مکعب، معادل ۷۴ تریلیون لیتر آب، عددی که ۱۲ صفر دارد. این یعنی بحران آب
دادههای این مقاله، با استفاده از اطلاعاتِ در دسترس در مورد ۳۰ حوضه آبریز (Drainage basin) و ۴۷۸ زیر-حوضه آبریز در ایران به دست آمده است. نویسندگان مقاله، تاثیر عوامل طبیعی و انسانی بر تغییرات ذخایر آب در این حوضههای آبریز را در فاصله سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ میلادی بررسی کردهاند و به این نتیجه رسیدهاند که میزان کاهش منابع آبی در این حوضهها، در این فاصله زمانی به حدود ۷۴ کیلومتر مکعب میرسد.
ما چقدر آب از زیرِ زمین بیرون کشیدهایم؟
برای اینکه تصوری از این میزان آب داشته باشیم، باید مکعبی را تصور کنیم که هر یک از ابعاد آن یک کیلومتر طول دارند. این معادلِ یک کیلومترِ مکعب آب است و ۷۴ کیلومتر مکعب، یعنی ۷۴ عدد از این مکعبهایِ فرضی. هر کیلومتر مکعب آب، معادل ۱ تریلیون لیتر آب است و ۷۴ کیلومتر مکعب، معادل ۷۴ تریلیون لیتر آب، عددی که ۱۲ صفر دارد.

این تقریبا معادل با ۲ برابر حجم آبی است که در پرآبترین وضعیت، در دریاچه ارومیه وجود داشته است (حدود ۴۶ کیلومتر مکعب در سال ۱۹۹۶ میلادی). این یعنی ما ایرانیها، تنها در فاصله زمانیِ سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵، حدود ۲ برابرِ پرآبترینِ حالتِ دریاچه ارومیه، آب از زیرِ زمین بیرون کشیدهایم و در واقع هدر دادهایم. این، داستانِ این بازه زمانی است و اگر بازه زمانیِ گستردهتری را در نظر بگیریم، عمقِ وخامت شرایط ما هم روشنتر میشود.
«اضافه برداشت آب» در ۷۷ درصد از مساحت ایران بحران آب ایجاد کرده
از آنسو، چنانچه این مقاله نشان میدهد، تقریبا تمامی حوضههایِ آبریزِ اصلی در ایران در بازه زمانی ۱۴ ساله مورد مطالعه، کاهش حجم داشتهاند، کاهش حجمی که بین ۲۰ درصد تا ۲ هزار و ۶۰۰ درصد از منابع آبی این حوضههای آبریز را در بر میگیرد.
لاترین افت در ذخایرِ آبی در حوضه آبریزِ «کویر نمک» رخ داده که حدود ۲۶ درصد از جمعیت ایران را هم در خود جای داده است. ذخایرِ آب در این حوضه آبریز، در بازه ۱۴ ساله مورد مطالعه، حدود ۲۰ کیلومتر مکعب کاهش پیدا کردهاند.

این در حالی است که حوضه آبریزِ «بختگان» در استان فارس، که حدود ۳٫۵ درصد از جمعیت ایران را بر میگیرد، با افت حدود ۲ هزار و ۶۰۰ درصدی، بیشترین «درصدِ» افت در ذخایرِ آبی را در این مدت تجربه کرده است. در مقابل، حوضه آبریزِ «هراز-قره سو» در شمال ایران، که حدود ۴ درصد از جمعیت ایران را در بر میگیرد، کمترین میزانِ کاهش در ذخایر آبی (معادل حدود ۲۰ درصد) را تجربه کرده است.
بحران آبی به قدری زیادشده که در حدود ۷۷ درصد از مساحت ایران، «اضافه برداشت» بسیار شدید از منابع آبی رخ میدهد و این موجب افزایش شوریِ خاک در سراسر کشور و افزایش تناوبِ مواردِ فرونشست خاک در دشتهای ایران هم شده است.